7 grudnia 1939 roku w trakcie wojny zimowej rozpoczęła się bitwa pod Suomassalmi, która była raczej serią potyczek trwającą 3 tygodnie.
Tydzień wcześniej armia czerwona zaatakowała Finlandię.Na odcinku środkowym 163 dywizja sowiecka wdarła się przez fińskie granice 30 listopada.
W trakcie mobilizacji w centrum szkoleniowym Soumussalni zebrano 1621 ludzi. Z tych rekrutów wyodrębniono 15 batalion .Er.P 15 nad którym objął dowodzenie podpułkownik K.Kyander
Batalion miar rozkaz na wypadek wybuchu wojny (tylko jego dowódca o tym wiedział) przejść do ataku na drugą stronę granicy i przejścia do (położonego około 30 kilometrów od granicy).Er.P 15 został przydzielony do "Pohjois-Suomen Ryhmä " P-SR (Grupa Północna Finlandia) dowodzonej przez generała-majora Wiljo Einara Tuompo.(1893-1957)
W momencie wybuchu wojny 15 batalion miał jedną kompanię w Likoharju (ok. 10 km na zachód od Raatevaara).Kompania obsadzała wszystkie stanowiska graniczne z Puras do jeziora Kuivajärvi. Wszystkie pozostałe elementy i jednostki batalionu były ulokowane w okolicach Suomussalmi i Ammansaari. W Suomussalmi umieszczona była jedna kompania pod dowództwem kpt.E.Kontula pod bezpośrednim dowództwem dowódcy grupy "Finlandia Północna" (P-SR).W obszarze Juntusranta znajdowała się jednostka straży granicznej( RO II) .Całkowita siła RO II stanowiła: 58 mężczyzn, w granicznej stacji w Hossa (około 20 km na północ od Juntusranta) ,było tam 10 mężczyzn (z jednym karabinem Bergmann-SMG) i na granicznej stacji w Toravaara- 10 mężczyzn (z jednym Bergmannem-SMG ), więc w Juntusranta, oddział miał 38 ludzi (oddział w Juntusranta miał na stanie tylko jeden ręczny karabin maszynowy -Lahti-Saloranta LMG i 2 SMG, jeden Bergmann i jeden Suomi-SMG).Oddział nie miał radia, więc wszystkie komunikaty skierowane do centrali wyły wydawane przez telefon.
Tymczasem siły przeciwne na omawianym odcinku stanowił 47 Korpus pod dowództwem Iwana F.Daszyczewa. Ten korpus był częścią składową 9 Armii dowodzonej przez komkora (odpowiednik generała broni) Wasilija Czujkowa (1900-1982) , min. weterana wojny z Polską w 1920 roku i późniejszego dowódcy 62 Armii w bitwie pod Stalingradem.Pierwszym zadaniem 163 dywizji strzeleckiej dowodzonej przez Selendsova było zniszczenie sił fińskich na granicy i przejść do wsi Suomussalmi. Następnym zadaniem dywizji było przejście do miejscowości Puolanka poprzez Hyrynsalmi i Ylinäljänkä. Po osiągnięciu Puolanka, 44. dywizja zmotoryzowana (dalej 44.D) miała przejść szybko z Puolanka do Oulu, do wybrzeży Zatoki Botnickiej i na szwedzką granicą (dywizja otrzymała przed wojną bardzo surowy zakaz przekraczania granicy fińsko-szwedzkiej).Centrala ze 163.D postanowiła przeprowadzić atak naprzód wzdłuż drogi Raate (droga z Raatevaara kierunku Suomussalmi) jednym regimentem wzmocniony przez jeden batalion rozpoznawczy oraz jedną kompanię pionierów(saperów) podczas tego główne oddziały dywizji miały rozwinąć się przez Juntusranta do strzyżowania - Palovaara, skąd niektóre pododdziały dywizji miały nadal zmierzać wsi Suomussalmi a niektóre Peranka.
Skład sowieckiej 163 dywizji piechoty:
759 pułk strzelców
662 pułk strzelców
81 pułk strzelców
1 batalion/z 81 pułku strzelców
246 batalion pionierów
13 batalion sapersko-budowniczy
222 Batalion czołgów
203 batalion przeciwczołgowy
204 kompania przeciwczołgowa
148 batalion ciężarówek
14 pułk transportowy
86 pułk artyleri
365 pułk artyleri
298 batalion sanitariuszy
225 szpital polowy
175 szpital
248 batalion sygnałowy
147 kompania chemiczna
204 batalion chemiczny
274 piekarnia polowa
Pierwszy raport o przekroczeniu granicy przez wojska sowieckie pochodzi z Karttimo (na północny wschód od Toravaara) z poranka 30 listopada.
W godzinach popołudniowych, pluton straży granicznej wielkości oddział RO II, kierowany przez drugiego porucznika M.Elo, wycofał się po zachodniej stronie jeziora Kokkojärvi (obok Juntusranta) i następnej nocy dalej na zachód do Ketterä (ok. 5 km na wschód z Linna). W sprawozdania porucznika Elo nie wierzyli jego przełożeni, a na jego błaganie o wzmocnienie odpowiadali mniej więcej tak: "... przestać być taki nerwowy i walcz lepiej!" W pierwszych godzinach 2 grudnia oddział wycofał się do cieśniny Linnasalmi która została obroniona łatwo po krótkiej ale ciężkiej walce z przednią strażą 163 dywizji sowieckiej.
3 grudnia sowiecki przedni batalion z 81 pułku strzelców (dalej 81 PS) próbując złamać opór obrońców przy użyciu moździeży został odparty.81 PS wysłał jedną kompanię na prawą flankę, do ataku na pozycje fińskie od północy. Po bezustannej walce trwającej 4 dni fiński pułk utracił 50% żołnierzy (ranni i zabici), na co zrozpaczony porucznik Elo się zastrzelił. jednostka graniczna RO II, wzmocniona przez dwa plutony z Er.K Kontula musiała się wycofać z Palovaara rankiem 4 grudnia po kilku krótkich potyczkach.
Sowieckie ataki i ich manewry flankujące złamały linię obrońców i zmęczeni żołnierze fińscy wycofali się do jeszcze innej linii opóźniającej, a niektórzy żołnierze rozproszyli się w lesie.
Za 662 radzieckim pułkiem strzelców podążał 81 PS zmierzając na północ od skrzyżowania Palovaara i Peranka i wkrótce dotarł do punktu centralnego "Grupy Północna Finlandia" (P-SR), i siły sowiecie skoncentrowały się na trasie Peranka - Suomussalm. Wieś Suomussalmi i tylna straż batalionu fińskiego na drodze Raate została poważnie zagrożona.
Major K.Kari objął dowództwo grupy obrońców.7 grudnia Soumussalmi zostało zajęte przez armie czerwoną, wycofujący się Finowie spali wieś aby pozbawić sowietów schronienia przed mrozem.
Dowódca P-SR wnioskował do generała Mannerheima o przydzielenie więcej sił dla jego grupy. W odpowiedzi na ten wniosek w nocy z 6 na 7 grudnia 1939 jedna brygada została przydzielona do P-SR.Brygada powstała wokół 27 pułku strzelców (dalej 27 JR), kierowana przez płk Hjalmar'a Siilasvuo który nakazał objąć dowództwo wojsk w okolicy Suomussalmi. Wszystkie oddziały które nadal pozostały pod bezpośrednim dowództwem P-SR, zostały dołączone do nowej grupy Siilasvuo i otrzymał jeszcze dodatkowe siły.
W dniu 9 grudnia radziecki 759 został odparty w Haukiperä-Ferry .Po zbadaniu sytuacji, pułkownik Siilasvuo postanowił przypuścić atak ze wschodu w kierunku wsi Suomussalmi,tym samym unikając kosztownego ataku po drugiej stronie jeziora, odcinając radzieckie linie zaopatrzenia od granicy. Oddział Mäkinena miały za zadanie działać jako grupa wsparcia, składająca się z 27 i 1.KK/JR 2.KK/JR 27, kompania moździerzy (Krh.K / JR 27) oraz niektórych sekcji kompani mg Er.P 15 i IV / KT-Pr.Misją sił Makinena było zaangażowanie sił przeciwnika po drugiej stronie jeziora . Co dawało doskonałe rezultaty w postaci "wyprowadzenia w pole" sowietów i w następstwie odcięcia im linii zaopatrzenia.Atak zaplanowano na godzinę 8:00 11 grudnia.
Podczas gdy plan pierwotny była taki że 27 fiński pułk strzelców ruszy z północnego wschodu i po osiągnięciu drogi, dalej na zachód w kierunku Suomussalmi .Zadaniem drugiego batalionu z 27 pułku było aby prześć na lewo, a trzeciego batalionu dowodzonego przez kapitana A.Airimo, przejść na prawo..I bat./ 27 IR, prowadzonego przez kpt E.Lassila, było poruszać się po drodze, za innych, jak również dwóch batalionów pułku rezerwy. Jednak jak to była z planami a konfrontacją z rzeczywistością i tym razem wyszło tak że planowany atak został opóźniony z powodu błędów w orientacji, a więc I / JR 27 był pierwszym, y który dotarł do drogi na południe. W mroku późnym popołudniem, batalion natknął się na pierwsze radzieckie stanowiska obronne pod Pihlajalampi.(mały staw na południowej stronie drogi).
Obrona wojsk radzieckich rozpoczęła kontratak, który został odparty przez atak z północy .jednak Kontula, wzmocniony przez pluton pionierów osiągnął przesmyk Kuivasjärvi-Kuomasjärvi przesmyk bez oporu sił sowieckich.
27 pułk strzelców (dalej 27 IR) wobec braku zaopatrzenia spędzał noce bez dachu nad głową.Był już 12 grudnia.II / 27 IR dokonał ataku na południowej stronie drogi, natomiast III / 27 IR od północnej strony łamiąc sowiecką obronę.W godzinach popołudniowych, fińskie bataliony wywalczyły sobie drogę w pobliżu skrzyżowania dróg, gdzie znajdował się plebania Suomussalmi (Pappila w języku fińskim). Po kilku godzinnej walce, obrońcy rozłączeni z własnymi oddziałami zostali rozbici, a 27 pułk miał teraz wolną drogę do własnego zaopatrzenia.W godzinach porannych 14 grudnia, sowiecki 759 pułk rozpoczął kontratak ze wsi wzdłuż drogi od południowego wschodu..Atak był wspierany przez artylerię,lotnictwo i 5 czołgów.Trzy bataliony z 27 pułku oddzielone od grupy operacyjnej Makinena utworzyły grupę bojową która odparła sowiecki kontratak 799 pułku po godzinach walk.Piechota wroga została łatwo oddzielona od czołgów na skutek fińskiego ognia. Było już po południu, kiedy II /27 IR złamał sowieckie linie po zachodniej stronie drogi, i utworzył przyczółek w samej wsi. Lecz silny kontratak bolszewików wyrzucił naspowrót Finów do lasu, i tym samym kontakt pomiędzy dwoma fińskimi batalionami został złamany.Na drodze do Pyyvaara, dwie kompanie z I batalionu/27 pułku przedarły się do jezior Kannuslammet wzdłuż drogi gdzie kompanie przeznaczone do obrony zostały odcięte. 2 kompania/27 pułku atakuje po zachodniej stronie drogi wspierana przez dwie kompanie z IV / KT-Pr. nie mogąc jednak przerwać linii sowieckich obrońców którzy mają swoje stanowisk umieszczone w ruinach budynków oraz mając dodatkowe wsparcie czołgów.III / 27 IR, z drugiej strony dokonał oczyszczenia wsi mimo silnej blokady ze strony sowieckiej obrony. Również, gdy I/27 IR osiągnął polanę po południu,musiał się zatrzymać.Na wieczór dowódca II/27 IR utworzył oddział złożony z karabinów maszynowych SMG i LMG. Oddział po brawurowym ataku zajął centrum wsi.Jednak po krótkim czasie oddział był zmuszony do powrotnego wycofania się ze wsi na północ. Po następnym ataku na wieś, w nocy, przeprowadzonym przez pierwszy i trzeci batalion gdy wszystko wyglądało optymistycznie, wysłano raport do dowództwa o zdobyciu wsi.Radziecki pułk, który bronił się bardzo umiejętnie został zepchnięty na przestrzeni 2 km ² z kosztem strat : 52 poległych i 164 rannych z 27 pułku piechoty.
15 grudnia II batalionowi udało się przecisnąć nieco naprzód. Następnego dnia linia frontu została ustabilizowana. Więcej uwagi poświęcono na aprowizację oddziałów i oczekiwanie na przybycie posiłków.
Przybył mjr G. Ahlholm, z 2 baterią z 9 Pułku Artylerii.W ciągu najbliższych kilku dni, fińskim batalionom udało się zdobyć nieco więcej ziemi.
19 grudnia 27 pułk otrzymał rozkaz zając resztę wsi.Rankiem 20 grudnia przy wsparciu artyleryjskim (bardzo niedokładnym) cztery atakujące kompanie zajęły sowiecką linię okopów.Błyskawiczne kontrataki sowieckie uniemożliwiły jakikolwiek postęp na centralnym odcinku, a po tym jak szeregi kompani zostały przesiane pod sowieckim ogniem, kompanie wyłączono z dalszych działań. III/27 IR utrzymał tylko 50 metrów linii sowieckich okopów i musiał się wycofań, ponosząc ciężkie straty.
W następnych dniach akcje fińskich Sissu zaczęły wywierać wpływ na sowiecką 163 dywizje.Od połowy grudnia nadciągają sowieckie posiłki poruszające przez przez 20 centymetrowy lód który mają pod "nogami", a który jednak wystarczał do przejazdu czołgów. Finowie rozpoczęli przeciwdziałaniu od połowy grudnia, nękając ruch wzdłuż jeziora Kiantajärvi.
Pierwsze małe oddziały wysłano 15 grudnia.Po tym rekonesansie 2./IV/KT-Pr została wysłana na północ wzdłuż wschodniej strony jeziora.Siły fińskie przedostały się na 20 km na północ od Suomussalmi , z misją by odciąć drogę lodową i dokonać zwiadu w kierunku Linna i Juntusranta. W ciągu pięciu dni wyczerpującego marszu miały miejsce liczne odmrożenia i stan wyczerpania fizycznego żołnierzy fińskich.Kolumna obserwuje ruch i próbuje się zaangażować przeciw czołgom, jednak jest nieskuteczna z powodu dużej odległości.22 grudnia kompania wróciła wiedząc że ruch dla 163 sowieckiej dywizji jest zależny od przepraw przez lód.
 |
| żołnierze Fińscy |
Tymczasem 10 XII 662 pułk, rozpoczął atak siła jednego batalionu wspieranego przez 3 czołgi i artylerię. Bitwa toczyła się godzinami, ale ostatecznie Rosjanie zostali odparci przez atak fińskich rezerw.
Tymczasem.W nocy z 15 na 16 grudnia po ataku artyleryjskim (2 100 wystrzelonych pocisków - na szczęście bardzo niecelnie wystrzelonych).Jeden sowiecki batalion ruszył do natarcia na drodze, będąc wspierany przez 3 czołgi. Natomiast następny batalion usiłuje z lewej flanki przebić się na fińskie tyły.Defensywa dwóch fińskich kompani skutecznie blokuje zapędy sowieckich batalionów. Ci ostatecznie dają za wygraną i wycofują się po stracie 150 towarzyszy pozostawionych za ich plecami.
Wdniu 15 grudnia, Er.P 16 otrzymała rozkaz od dowództwa P-SR , by przejść wzdłuż drogi Ylinäljänkä-Linna i odciął sowieckie jednostki, zarówno na północy jak i na południu,oraz na wschód od drogi.Batalion nadal kazał trzymać go w pozycji na jeziorze Piispajärvi. Podczas gdy niektóre sowieckie patrole widziano niedaleko Ylinäljänkä przed 15 grudnia,to teren już był czysty po przybyciu 2./Er.P
Tymczasem na 17 grudnia, 3./Er.P 16 został wysłany do zablokowania sowieckiego ruchu na drodze z Juntusranta do Linna na jeziorze Saarijärvi.
W godzinach porannych, na skrzyżowaniu Palovaara została zajęta bez walki. Wkrótce po tym, mała kolumna nadchodząca ze wschodu została zaatakowana i zniszczona. Po tym, oddziały sowieckie rozpoczęły działania zaradcze na wszystkich kierunkach.
Rankiem 20 grudnia, po wywalczeniu przez całą noc i spędzonej zimnej nocy bez namiotów, 2./Er.P 16 wycofał się 3 km na zachód od skrzyżowania. Finowie napotkali duży sztab w okolicy (47-ta Korpusu), ale nie mogą atakować z powodu silnej osłony.
Mimo iż wszystkie działania przeciw radzieckiej komunikacji zostały przeprowadzone bez żadnego planowania ,to odniosły spory sukces.
Walki w wiosce Suomussalmi przeszły już do fazy walk defensywnych w okopach.W wigilie 24 grudnia wojska sowieckie rozpoczęły atak na pozycje 27 fińskiego pułku strzelców koncentrując się na zachodniej stronie drogi prowadzącej na południe .Atak został poprzedzony ostrzałem artyleryjskim. Następnego dnia ostrzał pozycji fińskich jest jeszcze silniejszy. II / 27 IR został umieszczony w rezerwie pułku koło skrzyżowania na północ od Haukiperä jako pułkowa rezerwa.
W Hulkonniemi, sowieccy obrońcy umocnili obronę poprzez rozmieszczenie wojsk wzdłuż całej linii na południowym końcu przylądka (I / PP305),po tym jak wycofali się Finowie.Do 27 grudnia Finowi e ograniczyli swoje działania do patroli w okolicach Hulkonniemi i Kylänmäki, przy tym minując drogi i niszcząc kable linii komunikacyjnych.
Po tym jak Siilasvuo wydał rozkaz 9 dywizji do ataku , utworzono "Grupę Kari" atakującą Hulkonniemi z zachodu. Grupa jest podzielona na dwa pododdziały.26 grudnia temperatura spadła do -30 stopni C.
6 PPP otrzymał rozkaz do ataku na całym północnym krańcu jeziora Pirttijärvi (bez 3 kompani która broniła przesmyku ) i po zdobyciu drogi, dalej na południe.
Przed świtem 9 dywizja była gotowa do ataku. W sumie było to 6 batalionów.
Tylko jedna kompania, Kv.K Hannila była wyznaczozna do blokowania sowieckiej lodowej drogi wzdłuż jeziora Kiantajärvi.
Bataliony w Vuokkiniemi (przylądek położony na zachód od Hulkonniemi) rozpoczęły swoją rajd o godz 07:30 pod osłoną ognia artyleryjskiego.Rankiem jeden z batalionów po kilkugodzinnej walce zniszczył sowieckie schrony i gniazda karabinów maszynowych i stanowiska artylerii w ciężkich walkach i dotarł do zachodniej części polany w pobliżu przyczółka na południowym wschodzie.Po dniu 27 grudnia radzieccy żołnierze uciekli w panice przez jezioro.
Rankiem 29 grudnia Grupa Kari była w defensywie. Dowództwo 9 dywizji wydało nowe rozkazy by atakować od wschodu./PPP 6, wznowił,atak o poranku. Po południu, IV / KT-Pr.przeszła bez walki do skrzyżowania Kylänmäki gdzie spotkała sowiecką straż tylną. W godzinach wieczornych, nawiązano kontakt z III / JR 27, który przybył na miejsce zdarzenia przez Juurikka. Dwa bataliony wznowiły atak na północ razem, by rankiem 30 grudnia, złamać obronę mieszanym grupom sowieckim.
W nocy z 29 na 30 grudnia padł rozkaz pościgu za sowieckimi oddziałami. Dowodził kpt H.Kuistio. Finowie mając kilka ciężarówek napotkali sowiecką kolumnę z bliskiej odległości, a był to bodajże pierwszy raz kiedy sowieci zobaczyli Finów w ciężarówkach. Rozpoczęła się masakra z której tylko 100 żołnierzy sowieckich uszło z życiem.
Cała bitwa zakończyła się całkowitym zwycięstwem Finów.Po stronie Fińskiej straty szacuje się na nieco ponad 1000 poległych i zaginionych, natomiast po sowieckiej: ponad 13 000 poległych(niektórzy twierdzą że mogą sięgać nawet 27 0000) Ta bitwa jest też traktowana jako przykład tego że małe siły mobilne i dobrze dowodzone są wstanie wygrać bitwę nad wielokrotnie większymi siłami przeciwnika. Jako przyczyny klęski sił radzieckich pod Suomussalmi wymienia się: całkowite fiasko ochrony radzieckich połączeń telefonicznych,które dodatkowo były podsłuchiwane przez Finów;znacznie lepsza mobilność Finów, poruszanie się na nartach ,Finowie atakowali kuchnie polowe co w ostrej zimie wydatnie osłabiało morale strony radzieckiej.
++++++++++
powiązane z tematem:
Wybuch Wojny Zimowej 30.11.1939
Cała bitwa zakończyła się całkowitym zwycięstwem Finów.Po stronie Fińskiej straty szacuje się na nieco ponad 1000 poległych i zaginionych, natomiast po sowieckiej: ponad 13 000 poległych(niektórzy twierdzą że mogą sięgać nawet 27 0000) Ta bitwa jest też traktowana jako przykład tego że małe siły mobilne i dobrze dowodzone są wstanie wygrać bitwę nad wielokrotnie większymi siłami przeciwnika. Jako przyczyny klęski sił radzieckich pod Suomussalmi wymienia się: całkowite fiasko ochrony radzieckich połączeń telefonicznych,które dodatkowo były podsłuchiwane przez Finów;znacznie lepsza mobilność Finów, poruszanie się na nartach ,Finowie atakowali kuchnie polowe co w ostrej zimie wydatnie osłabiało morale strony radzieckiej.
powiązane z tematem:
Wybuch Wojny Zimowej 30.11.1939
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz